Napęd 4×4 – jak działa, komu się przyda, w jakich modelach
Napęd 4×4 to rozwiązanie, które jest doceniane przez wielu kierowców. Co ważne, jest on montowany nie tylko w samochodach terenowych, ale są w niego wyposażone również auta takie jak SUV-y, crossovery, rodzinne Vany, a nawet sedany czy kombi. Jak działa napęd 4×4 i jakie są jego wady oraz zalety? Szczegóły wyjaśniamy poniżej.
Co to jest napęd 4×4
Napęd 4×4 to układ napędowy zastosowany w różnego rodzaju samochodach, który za pomocą ręcznego działania kierowcy bądź też automatycznie dołącza dodatkowo napęd jednej osi – tej, która w normalnych warunkach nie pracuje. W efekcie siła napędowa jest rozdzielana na cztery koła, na każde w tej samej proporcji. Działanie to pozwala osiągnąć lepszą przyczepność, ale też poprawić bezpieczeństwo i jakość jazdy w trudnych warunkach atmosferycznych, np. na śliskiej nawierzchni.
Rodzaje napędów na cztery koła
Napęd 4×4 jest dostępny w różnych wariantach – wyróżnić można wersję stałą, z centralnym mechanizmem różnicowym, napęd ręczny uruchamiany przez kierowcę oraz dołączany elektronicznie. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, aczkolwiek największą popularnością cieszy się wersja automatyczna. Jest najtańsza w produkcji, ale też nie wpływa negatywnie na zużycie paliwa. W tym przypadku, podczas normalnej eksploatacji, przy utrzymaniu dobrej przyczepności moc jest przekazywana wyłącznie na jedną oś – najczęściej przednią. To z kolei sprawia, że układ nie jest stale obciążany. Siła napędowa trafia na tylne koła dopiero w momencie utraty przyczepności, co pozwala uzyskać stabilność na zaśnieżonej i oblodzonej drodze. Jest to również pomocne np. podczas jazdy po błotnych koleinach i nie tylko.
Co warto wiedzieć o wspomnianych?
Stały napęd 4×4
Pierwszym rodzajem napędu 4×4 jest napęd stały na cztery koła, w którym moment obrotowy jest zawsze rozdzielany na dwie osie, w efekcie czego moc jest przekazywana zawsze na wszystkie 4 koła. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu centralnego mechanizmu różnicowego. Ze stałym napędem na 4 koła spotkamy się w modelach takich jak Audi Allroad, Mitsubishi Lancer Evolution i Pajero, Toyota Land Cruiser czy Land Rover Discovery.
Napęd stały na 4 koła, można dalej podzielić na symetryczny i niesymetryczny. Z wariantem symetrycznym spotkamy się w samochodzie Land Rover Defender, gdzie moment obrotowy rozdzielany jest na obie osie po równo. W wariancie niesymetrycznym mamy natomiast do czynienia z dystrybuowaniem momentu obrotowego pomiędzy osie w zależności od potrzeb, za pomocą międzyosiowego mechanizmu różnicowego lub sprzęgła wielopłytkowego.
Zaletą tego rozwiązania jest większa przewidywalność w zachowaniu pojazdy w zmiennych warunkach drogowych. Układ ten ma również wpływ na znaczne zwiększenie masy pojazdu – wszystkie elementy ważą nawet ponad 150 kg. Warto zauważyć również, że w zależności od modelu auta, problematyczny może być również serwis, który w efekcie również jest droższy.
Napęd dołączany ręcznie
Napęd na cztery koła występuje również w wersji dołączanej ręcznie. W tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której jedna z osi jest napędzana w sposób stały, napęd drugiej może być zaś dołączany za pomocą odpowiedniej dźwigni lub przycisku. Dołączany napęd spotkamy mi.in w Suzuki Jimmy, Jeepie Wranglerze czy Nissanie Patrolu, gdzie cały czas napędzana jest tylna oś, natomiast napęd na przednią oś możemy dołączyć. Z możliwości tej warto jednak korzystać tylko w terenie. Na normalnej nawierzchni działający w ten sposób napęd na 4 koła będzie raczej nam przeszkadzał, zamiast pomagać. Kierowcy muszą o tym pamiętać – nie należy uruchamiać napędu w przypadku poruszania się po asfalcie, gdyż powstają zbyt duże naprężenia i pomimo niezwykłej trwałości układu, może dojść do awarii. Dodatkowo jazda może nie być łatwa – samochód ze spiętym napędem nie tylko generuje specyficzne odgłosy, ale też utrudnia skręcanie.
Napęd dołączany automatycznie
Trzeci rodzaj napędu na 4 koła to napęd dołączany automatycznie. Jest to rozwiązanie pośrednie pomiędzy stałym napędem na 4 koła, a napędem dołączanym ręcznie. Z takim rozwiązaniem spotkamy się głównie w autach terenowych, a więc m.in. w Mitsubishi Outlanderze, Toyocie RAV4, Volvo AWD, Suzuki SX4, Audi A3 czy BMW X5. W tym wariancie napęd na cztery koła jest stale i bezpośrednio przekazywany na jedną oś, natomiast za pomocą sprzęgiełka wielopłytkowego jest on także automatycznie przekazywany na drugą oś, w zależności od potrzeb. Jak już wspomniano, układ ten nie jest wyposażony w centralny mechanizm różnicowy, tylko wielopłytkowe sprzęgło – znajduje się ono przy mechanizmie różnicowym tylnej osi. W efekcie, jeśli komputer odpowiadający za sterowanie napędem uzna, że konieczne jest uruchomienie napędu tylnych kół – sprzęgło dokonuje tego. Co ważne, zastosowana elektronika ściśle współpracuje z czujnikami ABS, a to z kolei pozwala jej określić, ile momentu obrotowego haldex jest przekazywane na tylne koła. Całość układu sprawia, że napęd tylnej osi jest załączany niezwykle płynnie, wręcz niezauważalnie dla kierowcy.
Jakie zalety i wady ma napęd 4×4?
Prawdą jest, że z reguły samochód z napędem 4×4 będzie bardziej uniwersalny od pojazdów z napędem na jedną oś. Dotyczy to zarówno różnorodności nawierzchni, jak i warunków pogodowych. Mając na pokładzie napęd na cztery koła, dojedziemy z pewnością dalej, niż bez niego. Nie oznacza to jednak, że dojedziemy do każdego celu i zawsze. Napęd na 4 koła zapewnia oczywiście większą przyczepność niż jednoosiowy, ale gdy już wpadniemy w poślizg, co niestety jest możliwe, wyjść z niego będzie bardzo trudno. W samochodach z napędem 4×4 poślizg podsterowny może bowiem płynnie przechodzić w nadsterowny, co znacznie utrudni radzenie sobie z nim.
Nie da się także ukryć, że koszty nabycia samochodu z napędem na 4 koła są znacząco wyższe, niż w przypadku aut z napędem na jedną oś. Samochody z napędem 4 na 4 są też znacznie droższe w utrzymaniu. Częściej będziemy także gościć na stacjach benzynowych, szczególnie gdy wybierzemy stały napęd na 4 koła. Układ ten zwyczajnie sprawia, że samochód jest cięższy, co powoduje zwiększone zapotrzebowanie na paliwo. Droższe będą także koszty ewentualnych napraw. Będziemy bowiem posiadali skomplikowany układ, który jak każda część samochodu, prędzej czy później ulegnie awarii.
Decyzja o kupnie samochodu z napędem na obie osie musi więc mieć uzasadnienie inne niż ekonomiczne. Samochód taki przyda się na pewno osobom, które często poruszają się w trudnym terenie, np. mieszkają lub pracują w górach czy lasach, albo turystom regularnie odwiedzającym najwyżej położone kurorty narciarskie. W samochodach osobowych z napędem 4×4 można zauważyć większą stabilność pojazdu, a to z kolei pozwala bezproblemowo dotrzeć w trudnych warunkach do założonych miejsc. W efekcie auta te sprawdzają się lepiej w okresie jesiennym i zimowym, gdy drogi są pokryte mokrymi liśćmi, śniegiem, lodem czy też kierowca porusza się po nieutwardzonych nawierzchniach, pełnych błota. Warto pamiętać, że auta z napędem 4×4 często mają wyższe zawieszenie, stąd też doskonale można się nimi poruszać na nierównych, wymagających drogach.
Ogromną zaletą aut z napędem 4×4 jest również lepsze trzymanie wartości pojazdu. Samochody tego rodzaju wymagają poniesienia wyższych kosztów zakupu, jednak w przypadku chęci ich odsprzedania po pewnym czasie, właściciel może odzyskać również większą część zainwestowanych pieniędzy.
Auta z napędem 4×4 dostępne na rynku
Na koniec przyjrzyjmy się jeszcze, jaki mamy wybór, jeżeli chodzi o nowe auta z napędem 4 na 4. W tym celu odwiedzamy jeden z najpopularniejszych polskich serwisów z ogłoszeniami. Na pierwszy ogień weźmy pojazdy, które posiadają stały napęd na 4 koła:
- Audi A5, A6, A7, Q2, Q3, Q5 i Q7;
- BMW serii 4, 5 i 7 oraz X1, X3, X4 i X5;
- Mercedes klasy C, E, S, a także modele CLA, GLC, GLE i GLS;
- Volkswagen Amarok, Golf, Multivan, Tiguan, Touareg.
- Subaru Levorg, Forester, Outback i XV;
- Mini Clubman, Cooper S, Countryman;
- Jeep Grand Cherokee.
Gdy zmienimy filtr tak, aby wyświetlono nam pojazdy, które posiadają napęd na 4 koła dołączany automatycznie, pokażą nam się modele producentów takich jak BMW, Audi, Volvo, Volkswagen, Mercedes, Porsche i Honda. Najmniej licznie reprezentowane są auta z napędem 4×4 dołączanym ręcznie. Wśród nich znajdziemy marki takie jak: Nissan, Mitsubishi, Toyota, Suzuki, Jeep, Isuzu oraz Hyundai.
Generalnie jest więc w czym wybierać. Oczywiście na rynku wtórnym też nie brakuje ciekawych możliwości. Pamiętajmy jednak, żeby unikać ofert używanych samochodów z napędem na 4 koła za kilka tysięcy złotych. Niska cena przeważnie oznacza, że niedługo po zakupie zostawimy dużo pieniędzy u mechanika.
Zainteresował Cię ten artykuł? Sprawdź także produkty oferowane przez autoDNA – wiodącego dostawcę raportów historii pojazdu w Europie i USA. Sprawdzenie VIN może pomóc Ci ustrzec się przed dodatkowymi kosztami związanymi z zakupem auta z nieznaną przeszłością. Serwis dostępny jest 24/7 przez cały rok. Sprawdź VIN korzystając z Internetu i posiadając numer nadwozia (VIN) pojazdu, który chcesz sprawdzić.
Przeczytaj także:
