Płatne autostrady w Polsce. Koszt przejazdu A1, A2, A4

Jedną z rzeczy, które pochłaniają budżet przeznaczony na podróż, jest system poboru opłat za przejazd autostradami, zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. Oczywiście nie tylko to, ale musisz wziąć pod uwagę, że płatne autostrady w Polsce istnieją i zależą od kategorii pojazdu oraz przebytej odległości oraz szeregu innych zmiennych.

 

Autostrady w Polsce

W ostatnich latach polska sieć drogowa znacznie się poprawia, a po Euro 2012 przekazano do użytku sporo odcinków autostrad i dróg ekspresowych, rozbudowa kolejnych trwa nieustannie. Zgodnie z danymi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad na terenie Polski do użytku kierowców oddano już niemal 5000 kilometrów dróg szybkiego ruch. Wśród nich do dyspozycji jest 1799,7 km autostrad. W latach 2015-2020 zakończono budowę i udostępniono jedynie 156 km autostrad, zaś w 2023 roku prognozuje się uruchomienie kolejnych 260 kilometrów tras szybkiego ruchu. Aktualnie w ramach Programu Budowy Dróg Krajowych (PBDK) w realizacji jest 18 zadań, które obejmują drogi ekspresowe i autostrady w Polsce. W trakcie budowy jest łącznie 254,6 km, natomiast w przygotowaniu 32,3 km. Dodatkowo w 2023 roku GDDKiA planuje rozpisać kolejne 38 przetargi.

W 2023 roku GDDKiA planuje udostępnić kierowcom 49,4 km autostrad. To i tak niewiele, jeśli weźmie się pod uwagę powierzchnię kraju. W Polsce na 1 km2 powierzchni przypada jedynie 0,005 km autostrady, gdzie przykładowo w Niemczech jest to 0,036 km/km2, w Czechach – 0,016 km2, a w porównywalnych obszarowo Włoszech – dokładnie dwa razy więcej. Dlatego w ramach PBDK założono, że do 2025 r. powstanie łącznie 3767,9 km dróg o wartości 163,9 mld zł. Głównie będzie to rozwój odcinków dróg ekspresowych w Polsce (2948,9 km), obwodnice (447,2 km) oraz inwestycje infrastrukturalne w obrębie autostrad (324,2 km).

Warto pamiętać, że rozbudowa takiej sieci dróg wpływa nie tylko na szybkość przemieszczania się, ale także poprawia komfort podróżowania oraz bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów. W przepisach o ruchu drogowym zaznaczono, że autostrada jest przeznaczona tylko dla ruchu pojazdów samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej 40 km/h, w tym również w razie ciągnięcia przyczep. Obowiązują tu także ograniczenia prędkości zależne od rodzaju pojazdu, który będzie się przemieszczał (art. 20 Ustawy Prawo o Ruchu Drogowym):

• motocykle oraz samochody osobowe, ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej < 3,5 t – 140 km/h
• pozostałe pojazdy oraz zespoły pojazdów z przyczepą – 80 km/h
• autobusy – 80 km/h lub 100 km/h dla autobusów ze specjalnym wyposażeniem.

 

 

Na trasie nowoczesnych autostrad montowane są systemy łączności alarmowej, czyli małe budki telefoniczne z napisem SOS, przez które można wezwać najbliższą jednostkę ratunkową. Dodatkowo gros nowoczesnych samochodów posiada funkcję lokalizacji gps, właśnie na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń drogowych.

 

Płatne autostrady w Polsce – płatne odcinki

Pozostaje jeszcze kwestia systemu poboru opłat. Aktualnie opłata za przejazd płatnymi odcinkami autostrad może zostać pobrana manualnie lub elektronicznie. W pierwszym przypadku uwzględnia pojazdy samochodowe oraz auta osobowe o dopuszczalnej masie całkowitej ≤ 3,5 tony, czyli pojazdy lekkie. Dokonuje się jej w punktach poboru opłat – czyli na popularnych bramkach.

 

 

 

 

Aplikacje bankowe do płacenia za autostrady

Na przeciw oczekiwaniom swoich klientów wyszły także liczące się na polskim rynku banki. Obok szeregu finansowych usług promujących chociażby regularne oszczędzanie, banki serwują nam aplikacje do płacenia za przejazdy autostradami. Z poziomu swojego mobilnego konta jesteśmy w stanie zapłacić za przejazd autostradami, wszystko odbywa się w rzeczywistości za pośrednictwem znanej aplikacji autopay. Taką usługę spotkamy chociażby w bankach ING, Alior Bank, Pekao, Milenium, Banku Pocztowym, Santanderze i banku z szyldem Spółdzielcza grupa Bankowa. W ramach aplikacji musimy najczęściej wskazać konto z którego mają być pobierane środki, wprowadzić dane pojazdu, wyznaczyć odcinki płatnych autostrad za które akceptujemy automatyczną płatność. Rzecz jasna by cała procedura automatycznej płatności przebiegła prawidłowo, aplikacja bankowa musi być włączona w tle.

 

Płatne autostrady w Polsce to:

• A1 odcinek Rusocin – Nowa Wieś (152 km)
• A2 odcinek Konin – Świecko (255 km)
• A2 odcinek Konin – Stryków (99 km)
• A4 odcinek Kraków – Katowice (61 km)
• A4 odcinek Wrocław (węzeł Bielany Wrocławskie) – Sośnica (węzeł Sośnica) (160 km)

Przy czym odcinek węzeł Kleszczów – węzeł Sośnica dla poruszających się w ruchu lokalnym samochodami osobowymi (o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony) i motocyklami jest darmowy.

 

Kto zarządza płatnymi odcinkami autostrad w Polsce?

Wbrew pozorom nie wszystkie autostrady w Polsce obarczone są obowiązkiem wnoszenia opłat za przejazd. Wiele z nich nadal jest bezpłatna. Na państwowych odcinkach autostrad oczywiście także spotkamy opłaty. Są to fragmenty autostrady A2 (Konin-Stryków) oraz A4 (Wrocław-Gliwice), za które zapłacić pozwoli nam aplikacja e-Toll, lub strona internetowa tego systemu – od kilkunastu miesięcy istniejące bramki chociażby na wspominanym fragmencie A2 są otwarte. Po wprowadzeniu danych takich jak numer rejestracyjny pojazdu, przewidywana trasa i data, dokonaniu płatności uzyskamy pl bilet. System opłat wsparty pracą urządzeń kontrolnych weryfikuje, czy pojazd poruszający się autostradą może pochwalić się posiadaniem ważnego biletu. To zarządca autostrady odpowiada za pobór opłat i kontrolowanie rzeczywistej trasy przejazdu. Generalna dyrekcja dróg krajowych i autostrad odpowiada także za pozostałe państwowe autostrady, na których nie są pobierane opłaty za jednośladów i pojazdów do 3,5 tony. Dla cięższych zestawów przejazdy autostradami wymagają opłat – w tym celu służy system e-Toll – oparty na technologii pozycjonowania satelitarnego. Zarówno kierowca samochodu ciężarowego, jak i samochodu osobowego z przyczepą kempingową zobligowany jest z niego korzystać. Po pobraniu aplikacji podajemy wszelkie wymagane dane pojazdu: numer rejestracyjny, masę własną, kraj rejestracji i inne (udostępniamy także kategorię pojazdu). Poprawne jej działanie wymaga włączonej geolokalizacji w urządzeniu – telefonie. Aplikacja działając w tle w czasie rzeczywistym rejestruje nasz przejazd naliczając poprawną opłatę. Pamiętajmy, że państwowe autostrady obsługuje e-Toll.

W niektórych przypadkach przejazd płatnym odcinkiem autostrady nadzorują zewnętrzne firmy, podobnie jak to ma miejsce chociażby we Francji. Tak zwane odcinki koncesyjne w Polsce to autostrada A1 Gdańsk-Toruń, A4 Katowice Kraków i A2 Świecko-Konin. Na odcinkach koncesyjnych spotkamy bramki, działają one w modelu otwartym lub zamkniętym.
Wariant otwartego poboru opłat, tutaj odcinek autostrady rozpoczyna bramka na której z góry płacimy za jego pokonanie jak ma to miejsce na A2. Zamknięty pobór opłat funkcjonuje na autostradzie A1. Na pierwszej zautomatyzowanej bramce pobieramy tylko papierowy bilet, na końcu płatnego odcinka czekają kolejne bramki gdzie zapłacimy na szereg sposobów. Metody płatności jakie są dostępne na bramkach poza gotówką to oczywiście płatności blik i karty płatnicze. Pokonywanie płatnych odcinków autostrad możemy ułatwić sobie chociażby z pomocą aplikacji.

 

Darmowe autostrady w Polsce

Na terenie Polski wciąż jeszcze większość wybudowanych autostrad jest darmowa, gdzie nie obowiązują systemy opłat dla samochodów. Należą do nich odcinki:

• A1 Toruń – niemal do czeskiej granicy
• A2 Poznań Zachód – Poznań Wschód
• A2 Sługocin – Zdżary
• A2 Arynów – Ryczołek
• A4 Jędrzychowice (granica) – Wrocław Bielany
• A4 pomiędzy poszczególnymi zjazdami na obszarze Gliwic
• A4 Gliwice-Sośnica – Katowice-Murckowska
• A4 Kraków – Korczowa (granica)
• A6 na całej trasie
• A8 na całej trasie
• A18 na całej trasie

Warto wspomnieć, że w Polsce miało być więcej autostrad, jak choćby A3, którą ze względu na niedostateczne natężenie ruchu w tej części kraju (województwo zachodniopomorskie, lubuskie oraz dolnośląskie do granicy z Niemcami) zamieniono na budowę drogi ekspresowej S3.

 

Koszty za przejazd autostradą w 2023 r.

Wysokość opłaty za autostrady w Polsce jest uzależniona m.in. od rodzaju pojazdu, liczby przejechanych kilometrów oraz tego, kto zarządza danym odcinkiem. Płatne drogi podlegają Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), ale także część z nich stanowi własność prywatnych zarządców, czyli koncesjonariuszy.

Cenniki przejazdu płatnymi odcinkami autostrad w Polsce uwzględniają pięć kategorii pojazdów:

1. motocykle i pojazdy samochodowe o dwóch osiach
2. pojazdy samochodowe z przyczepą lub bez kategoria B oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koło bliźniacze
3. pojazdy samochodowe o 3 osiach i pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami, z których minimum jedna wyposażona jest w koła bliźniacze
4. pojazdy samochodowe, które mają więcej niż trzy osie oraz pojazdy samochodowe z trzema osiami i więcej z przyczepami
5. pojazdy nienormatywne.

Jak wyglądają koszty opłat dla samochodów osobowych i innych pojazdów, które chcą przemierzyć płatne autostrady?

 

Autostrada A1

Cena za 1 km na autostradzie A1 (kolejno dla każdej kategorii):

1. 0,16 zł
2. 0,38 zł
3. 0,38 zł
4. 0,38 zł
5. 1,6 zł

Opłaty za 1 km dla autostrady A2 zależą również od kierunku pokonywanej trasy.

 

Autostrada A2

Autostrada A2 odcinek Świecko – Nowy Tomyśl:

1. 0,20 zł
2. 0,46 zł
3. 0,46 zł
4. 0,46 zł
5. 0,46 zł

Opłaty autostrady A2 za odcinek Nowy Tomyśl – Konin:

1. 0,46 zł
2. 0,69 zł
3. 1,05 zł
4. 1,62 zł
5. 4,66 zł

 

Autostrada A4

Do płatnych autostrad zaliczają się także odcinki A4 i tutaj należy liczyć się z takimi kosztami:

• motocykl – 7 zł
• samochody osobowe oraz inne dwuosiowe – 15 zł
• pojazdy kategorii 2 i 3 – 27 zł
• pojazdy kategorii 4 i 5 – 46 zł

 

 Gdzie jeszcze stosuje się bramki na autostradach?

Nie bez powodu wiele Państw, w tym Polska, z lubością stosuje pobór płatności na autostradach w formie bramek. Pozwala to na uszczelnienie systemu – każdy pojazd płaci osobno za jednostkowy przejazd, nie jak w przypadku winiet za określony przedział czasowy. Bramki spotkamy na swojej drodze także we Francji, Hiszpanii, Włoszech, Grecji, Chorwacji i innych. Na większości z nich dostępne metody płatności to oczywiście gotówka, zapłacimy także najczęściej kartą kredytową i kartą płatniczą. Warto jednak zawsze mieć przy sobie odpowiedni zapas gotówki na wypadek problemów z terminalem, bądź zwyczajną niechęcią obsługi. Więcej cennych informacji znajdziecie tutaj.

 

Nowy system pobierania opłat

Elektroniczny system poboru opłat dla pojazdów powyżej 3,5 tony E-Toll

Przez pewien czas za pobieranie opłat drogowych za przejazd pojazdów o masie większej niż 3,5 tony odpowiedzialny był zapomniany już system Viatoll, jego sercem było humorzaste urządzenie pokładowe – OBU – oraz rozbudowana sieć bramownic szczytujących dane właśnie z urządzeń umieszczonych w pojazdach. Z początkiem października 2021 roku system ten został zastąpiony przez znacznie nowocześniejszy i przyjaźniejszy użytkownikowi e-Toll.

Jego działanie jest faktycznie proste, zaś obsługa po licznych poprawkach nie sprawia trudności. Wystarczy zarejestrować się na platformie etoll.gov.pl, rzeczywisty kierowca musi pobrać aplikację e-Toll (podając uprzednio wszelkie dane pojazdu). Aplikacja dostępna jest dla urządzeń mobilnych z oprogramowaniem Android i iOS. Mając do dyspozycji dane geolokalizacyjne telefonu-pojazdu system automatycznie śledzi trasę i nalicza stosowne opłaty. W ramach aplikacji użytkownik może prześledzić trasę pojazdu z dowolnego okresu. Jedynym wymogiem jest pozostawienie włączonej aplikacji z dostępem do transmisji danych w tle.

 

 

Winiety – alternatywna forma płatności za autostrady.

Zgoła odmienną drogą w temacie poboru opłat za przejazd autostradami dla samochodów (zazwyczaj do 3,5 tony) są winiety czasowe. Stosowane są między innymi w Czechach, Słowenii, Szwajcarii, Rumunii, Bułgarii, na Węgrzech, Austrii i na Słowacji. W odróżnieniu od systemu znanego z polskich dróg odcinki płatne pokonujemy w oparciu o kupowaną wcześniej winietę na okres 7/10 dni, miesiąca czy roku. W dedykowanych punktach obsługi klienta (w formie naklejki) bądź online kupujemy winietę uprawniającą nas do nieograniczonego korzystania z sieci płatnych dróg w danym państwie. Na podstawie danych pojazdu przypisywani jesteśmy do odpowiedniej taryfy. Więcej informacji znajdziecie tutaj.

 

Najdroższe drogi w Europie

Poszczególne państwa jak wiemy znacząco różnią się od siebie formą zarządzania płatnymi drogami. Z czego też wynikają różnice w kosztach użytkowania. Nie sposób porównać kosztu jazdy autostradami na podstawie winiet czasowych i płatności za odcinek na bramkach – przy większej liczbie przejazdów oczywiście system z winietami okazuje się nieporównywalnie tańszy. Dla przeciętnego kierowcy nawet szwajcarskie autostrady okazują się tańsze niż polskie. Wśród najdroższych autostrad w Europie mocną pozycję dzierży Francja, gdzie koszt pokonania 100 km waha się między 8 a 9 euro. Przypomnijmy, we Francji zarządzaniem płatnymi odcinkami autostrad zajmuje się obok państwa kilkadziesiąt niezależnych podmiotów. W Hiszpanii koszt pokonania analogicznego dystansu wynosi już 9-10 euro. Swoje niechlubne miejsce w tym zestawieniu ma także Polska. Autostrada A2 od lat nie należy do tanich, jednak wśród odcinków koncesyjnych to autostrada A4 Katowice-Kraków jest najdroższa. Kolejna podwyżka weszła w życie z początkiem kwietnia 2023, dla samochodów osobowych o 2 złote – korzystając z aplikacji A4GO uzyskamy cenę niższą o dwa złote niż w wypadku płatności na bramce (wymagane jest oczywiście założenie konta). Po podwyżce koszt przejechania kilometra wzrośnie do 48 groszy.